Print deze pagina

Afscheid

Corona drukte een zware stempel op de laatste levensfase van Janke Daalder. Ze woonde in een verzorgingshuis met haar man, die dementie heeft. Margreet Berndsen, vrijwilligster in Alzheimer Café Texel, tekent het verhaal op van haar dochter Yolanda.

‘Het was bepaald niet geruststellend om mijn moeder tijdens het beeldbellen te zien. Ik zag haar steeds verder afglijden’, vertelt Yolanda Legierse (60 jaar) uit Den Burg. 'Mijn moeder, Janke Daalder, woonde samen met haar man Leo, mijn vader, op een echtparenkamer in het verzorgingshuis. Toen het bezoekverbod  tijdens de eerste lockdown werd ingesteld, ging mijn 86-jarige vader vanwege beginnende dementie dagelijks naar de dagbesteding en bleef mijn 83-jarige moeder, die kampte met reuma en een verslechterende gezondheid, in hun appartement. Ze kregen tot dat moment altijd veel bezoek. Toen dat plotseling wegviel, zag ik mijn moeder vereenzamen.’

Veel alleen

‘Ze had al eerder aangegeven niet meer naar het ziekenhuis te willen. In feite gaf ze aan weinig meer te willen. Tijdens het beeldbellen vroeg ze zich af of er geen betere tijden in het verschiet lagen, maar corona duurde en duurde maar en de verzorgenden konden haar kinderen en andere familie niet vervangen. Houd je het nog vol, vroeg ik haar steeds, tot het moment dat ze zei dat ze er niets meer aan vond. Ze vertelde dat mijn vader na de dagbesteding al heel snel in de stoel in slaap viel en dat ze verreweg het grootste deel van de dag en avond alleen doorbracht.’

In huis nemen

‘Van de huisarts hoorde ik dat mijn moeder echt klaar was met haar leven. Hij had haar gesproken en ze was zo verdrietig, zwak en eenzaam geweest, dat hij geconcludeerd had dat ze tegen het sterven aan zat. Dat was het laatste zetje dat ik nodig had om haar daar weg te halen en in huis te nemen. Als voormalig verzorgende IG wist ik waar ik voor zou komen te staan. Toen ik, samen met mijn broer, mamma vertelde dat ze bij mij thuis welkom was, hoefde ze daar geen seconde over na te denken. Ze zei onmiddellijk dat ze graag bij mij aan haar eindje wilde komen. Ze waren zestig jaar getrouwd en nu koos ze voor zichzelf. Ik had al gepraat met de thuiszorg en met Geriant, want wat moesten we met mijn vader? Geriant adviseerde hem in het appartement te laten, want daar had hij structuur en voldoende afleiding door de dagbesteding. Twee dagen later hebben mijn broer en ik hem verteld dat we mijn moeder bij hem weg wilden halen. Dat mam erg ziek was, dat ze haar kinderen miste en ons graag om zich heen wilde hebben. Mijn vader werd emotioneel, maar stemde er wel mee in.'

Anders dan gepland

‘Mijn moeder wist die bewuste ochtend dat ze haar man voor het laatst zou zien. Mijn vader heeft zich dat door zijn dementie waarschijnlijk niet gerealiseerd. Het afscheid verliep dan ook anders dan gepland. Er zou een verzorgende bij aanwezig zijn, maar mijn vader liep vroeger dan verwacht de deur uit. “Nou hoi, hoor”, riep hij mijn moeder toe, terwijl hij zijn rollator de hoek al om stuurde. Dat was het dan. Mijn moeder besloot het maar zo te laten.’

Vreselijk blij

‘Samen met mijn broer heb ik haar opgehaald. Haar kleren en andere spullen werden op een afstand van anderhalve meter voor ons op straat gezet, de verzorgenden stonden te huilen. Een onwerkelijke en verdrietige situatie. We hebben mijn moeder in haar rolstoel naar mijn huis gereden. Mijn vader vroeg later die dag tijdens het bellen of ze al veel volk had gehad. Mijn moeder vertelde hem dat ze vreselijk blij was om weer bij haar kinderen te zijn.’

Hartinfarct

‘De volgende ochtend begon mijn moeder over vreselijke pijn in haar bovenlijf te klagen. Nou wist ze door haar reuma heel goed wat pijn lijden betekende, maar dit was vele malen erger, liet ze ons weten. De huisarts kwam en vond het op een hartinfarct lijken. Omdat mam onder geen beding naar het ziekenhuis wilde, kreeg ze morfine. “Wilt u soms dat ik u in slaap breng?”, vroeg de huisarts haar 's avonds, omdat de inmiddels opgehoogde morfine weinig uithaalde. Dat was precies wat mijn moeder graag wilde. De dag daarop zijn haar kinderen en kleinkinderen allemaal langs geweest.’

Vanuit een hoek

‘We moesten mijn vader natuurlijk over haar hartinfarct inlichten. Ik was bang dat hij zou zeggen dat we haar ook nooit hadden moeten ophalen, maar tot onze opluchting zei hij dat niet. ’s Avonds moesten we hem opnieuw bellen om te vertellen dat er een pompje met slaapmiddel bij mamma was ingebracht. Mamma is diezelfde avond nog overleden. We zijn pas de volgende dag naar het verzorgingstehuis gegaan. Ik stond in een hoek van de zaal, mijn vader en een verzorgende in een andere hoek. Zo heb ik hem moeten vertellen dat zijn vrouw was overleden. Hij werd gelukkig goed opgevangen.’

Dramatisch

‘Pappa mocht niet naar de uitvaart. Dat wil zeggen, hij mocht wel, maar dan moest hij veertien dagen bij mij thuis in quarantaine. Geen optie. Dankzij de inspanningen van de uitvaartverzorger heeft mijn vader mijn moeder toch nog kunnen zien, nadat ze overleden was. De kist – vanwege corona niet helemaal open maar afgedekt met een glasplaat – werd in de grote zaal gereden, waarna mijn vader met een verzorgende binnenkwam. Wij, zijn kinderen, stonden buiten door het raam te turen. Mijn vader kwam sterk binnen. Hij wist dat mijn man de kist zelf had gemaakt en liet ons door een opgestoken duim weten het vakwerk te vinden. Dat maakte het een moment minder zwaar, maar we zagen hem breken toen hij wat verder doorliep en het gezicht van zijn vrouw zag. Dramatisch. Voor iedereen. Want je kunt niet naar binnen om hem even stevig in je armen te nemen.’

Dubbel

‘We hebben door corona het een en ander meegemaakt. Wanneer krijg ik de klap, denk ik wel eens. Die is tot nu toe uitgebleven. Het is namelijk, ondanks alle doorstane ellende, ook waardevol geweest. Heel dubbel. Hoewel we nu allang weer naar mijn vader toe mogen, heb ik hem nog steeds niet omhelsd. Ik zou het graag willen, maar ik ben zo bang het virus over te brengen.’