Print deze pagina
Niet meer achter het stuur
Afstand doen van het autorijden is een van de pijnlijkste beslissingen in het leven van iemand met dementie. Mensen zijn in één klap hun gevoel van vrijheid kwijt.
Meneer Kapiteijn (79) roept het al jaren: 'Als ze me maar niet mijn rijbewijs afpakken.' Inmiddels is er sprake van beginnende Alzheimer. Hij moet van het Centraal Bureau voor Rijvaardigheid (CBR) een rijtest doen. In die tussentijd kan niemand hem verbieden te rijden, maar zijn dochter Hilda vindt het onverantwoord. Om te voorkomen dat haar vader in de verleiding wordt gebracht, staat de auto geparkeerd op het erf bij een van haar broers. Haar vader vindt dat overdreven. 'Maar hij is strijdlustig', zegt Hilda. 'Hij zegt: "Ik zal jullie laten zien dat ik voor die rijtest slaag." In zijn beleving is autorijden noodzakelijk.'
Automaat
Mevrouw Groeneveld (84) uit Wieringerwerf zit in een soortgelijk schuitje. Vorig jaar moest haar rijbewijs verlengd worden, en vanwege de leeftijd volgde een keuring. Haar dochter Inge hoopte stiekem dat ze door de mand zou vallen. Maar mevrouw Groeneveld werd goedgekeurd, al mocht ze vanwege onvoldoende reactievermogen geen schakelauto meer rijden. 'Mooi', zei mevrouw Groeneveld. 'Dan gaan we over op een automaat.' Inge zag met lede ogen aan hoe haar moeder de straat uitreed in de spiksplinternieuwe automaat. Nog geen halfjaar later viel mevrouw Groeneveld op klaarlichte dag pardoes in slaap tijdens een gesprek met de visite. Inge: 'Toen ging bij ons een belletje rinkelen. Dit kan ook achter het stuur gebeuren.'
Verlies
Het is een van de grootste verliezen voor mensen met beginnende dementie: afstand doen van autorijden. In één klap zijn ze hun vrijheid kwijt. Nooit meer even snel naar de supermarkt of op eigen houtje naar vrienden of familie. De vader van Hilda Kapiteijn heeft nog een strohalm om zich aan vast te klampen: de rijtest. Voor de moeder van Inge Groeneveld is inmiddels de hoop vervlogen; zij kreeg onlangs de diagnose vasculaire dementie, en in de testen zag de arts voldoende reden om het rijden dringend te ontraden. Een rijtest had geen zin meer. 'De hel brak los', vertelt Inge. 'Mijn moeder zei tegen de arts: "Zolang u niet naast mij in de auto heeft gezeten, heeft u niets te vertellen over mijn rijstijl." Mijn moeder was slecht ter been, maar kon dankzij de auto gaan en staan waar ze wilde. Dat pakten wij nu van haar af. Zo heeft zij dat ervaren.'
Acceptatie
Mevrouw de Boer (71) uit Julianadorp heeft behalve vasculaire dementie ook een vorm van Parkinson. Haar man Herman vertelt: 'Ik zat vaak naast haar in de auto. Als ik zei: hier naar rechts, dan sloeg ze linksaf. Soms raakte ze achter het stuur in paniek en vroeg ze: 'Waar zijn we nou?' In tegenstelling tot meneer Kapiteijn en mevrouw Groeneveld, accepteerde mevrouw de Boer vrij gemakkelijk dat autorijden niet meer kon. 'Misschien omdat we altijd heel open zijn geweest over haar ziekte', zegt Herman de Boer. 'We zijn vaak met de hele familie bij elkaar gaan zitten om erover te praten. Mijn vrouw heeft nu een scootmobiel. Die til ik met een liftje in en uit de Peugeot Partner. Zo gaan we samen op pad. Als we gaan lopen, zet ze haar scootmobiel op de schildpadstand. Precies afgestemd op mijn loopsnelheid.'
Inge Groeneveld heet in werkelijkheid anders.
Wetten en regels rond autorijden en dementie
Bij vastgestelde vermoedens van beginnende dementie bent u verplicht een gezondheidsverklaring naar het Centraal Bureau voor Rijvaardigheid te sturen. Bij de beoordeling of u kunt autorijden, speelt onder andere de CDR-score een rol. CDR staat voor Clinical Dementia Rating. De CDR-score geeft aan in welke mate u dementie heeft. Een arts stelt deze score vast tijdens een keuring.
Met een lichte vorm van dementie kunt u geschikt worden verklaard om uw rijbewijs te behouden, uitsluitend voor privégebruik. Voorwaarde is een positieve rijtest. Na een jaar start de keuringsprocedure opnieuw.
Voor meer informatie: