Print deze pagina

Geloof en dementie; gaat dat samen?

Veel mensen met dementie zijn gelovig. Maar hoe ga je als mantelzorger om met religiositeit als die voor allerlei praktische problemen zorgt? Want wat te doen bij vloeken of onrust tijdens kerkdienst?

Het geloof in God is ook voor mensen met dementie belangrijk. Door de dementie krijgt religie echter een andere betekenis of intensiteit dan voorheen. Iemand die jaren geleden de kerk voorgoed verliet, kan opeens zeer religieus worden. Andersom gebeurt ook: mensen die hun leven lang diepgelovig zijn, maken opeens godslasterende of seksueel ongepaste opmerkingen. Mantelzorgers ervaren die veranderingen als confronterend.

Vloeken in de kerk

Tim van Iersel is geestelijk verzorger en auteur van Godvergeten; gedachten over geloof en dementie. Daarnaast organiseert hij aangepaste diensten in verpleeghuizen voor mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgmedewerkers. Hij begrijpt het als mensen met dementie vloeken tijdens een dienst. 'Dat kan ontremming of wanhoop zijn. Door de voortschrijdende dementie ontstaat er namelijk een angstaanjagend toekomstbeeld waardoor vloeken als enige uitingsvorm overblijft. Er ontstaat meer begrip bij mantelzorgers als zij weten waarom hun naaste zich zo gedraagt.'

Niet corrigeren

Als iemand zich onaangepast gedraagt, is het belangrijk om niet steeds te corrigeren. Dat helpt volgens Van Iersel niet. 'Je kunt de ander wel vertellen wat het gevloek met jou doet, bijvoorbeeld dat het je kwetst. Als je gelovig bent, werkt het goed om de ander te vragen samen te bidden. Dat geeft rust.'

Vertrouwd gevoel

Hoewel het niet gemakkelijk is, pleit de geestelijk verzorger er toch voor een gelovige met dementie zolang mogelijk bij een kerk- of geloofsgemeenschap te betrekken. 'Daardoor blijft het vertrouwde contact met bekenden en met het geloof intact.' Van Iersel geeft toe dat daarvoor wel aanpassingen van de omgeving nodig zijn. Zoals een buddy die meegaat naar een gewone dienst, om een gelovige met dementie naar buiten te begeleiden als de onrust te groot wordt.

Interactieve dienst

De diensten van Van Iersel zijn interactief en zintuiglijk. Lang blijven zitten en luisteren naar een preek, dat houden mensen met dementie niet vol. Daarom preekt Van Iersel kort, zingt hij met de aanwezigen bekende liederen, neemt hij voorwerpen mee en vraagt naar eigen ervaringen. 'Vanmorgen was het thema van de viering de winter. Niet alleen het seizoen maar ook de winter van het leven, de kilte, de eenzaamheid, het verdriet. Hoe ga je daarmee om?'

Ik geloof er niets van

Van Iersel kijkt er niet meer van op dat een dienst altijd anders verloopt dan gepland. 'Pasgeleden nog riep een vrouw dwars door mijn verhaal: “Dat kun je allemaal wel mooi zeggen, maar ik geloof er niets van!” Meteen daarop riep haar buurvrouw: “En ik ook niet!”

Ja, dan moet ik wel even schakelen. Ik haak daarop in en vraag: “Waarom gelooft u niet? En wat gelooft u dan wel?” Dat spontane vind ik prachtig.' Lachend: 'Omdat ik inmiddels zoveel vieringen voor mensen met dementie heb gegeven, vind ik de reguliere kerkdiensten – waar alleen ik aan het woord ben, waar iedereen netjes zit en niets terugroept – best saai.'

Meer informatie

Geestelijk verzorger thuis

Het is sinds kort mogelijk een geestelijk verzorger thuis te laten komen. Voor mensen ouder dan 50 jaar wordt bij dementie in de meeste gevallen een aantal gesprekken vergoed via het Centrum voor Levensvragen. Zie daarvoor deze folder.

Boek

Auteur Tim van Iersel, schreef:Godvergeten; gedachten over geloof en dementie