Print deze pagina

Wil je gelijk of geluk?

Iedereen gaat anders om met dementie. Dat ziet Daniëlle Geijs, casemanager bij Stichting Evean, dagelijks om zich heen. Ze vertelt verhalen uit haar praktijk.

Dementie? Meneer de Wit keek mij doordringend aan. ‘Ik weet wel dat ze dat zeggen, maar het klopt niet! Iedereen vergeet wel eens wat wanneer je ouder wordt. Nu mag ik geen auto meer rijden en vorige week hebben ze mijn boot verkocht!’ Zijn vrouw Anette zat naast hem. Ik zag dat ze het vervelend vond dat haar man zo boos reageerde op de vraag die ik hem zojuist stelde. ‘Maar je kunt niet meer varen Ton’, zei ze. ‘Dat gaat niet meer!’ Ton werd nog bozer en keek mijn kant op. ‘Ik kan zeker wel varen! Ik vaar zo weer naar Den Helder. Geen enkel probleem!’

Ontkenning

Ik maak het vaak mee. Iemand die de diagnose dementie krijgt en zelf niet inziet wat er gaande is. Er is weinig ziekte-inzicht. Dit maakt dat mensen vaak de regie willen behouden en minder hulp accepteren. De kans op achterdocht is groot, en vaak wordt de mantelzorger beschuldigd. Omgaan met de diagnose dementie is moeilijk, en omgaan met een partner die in ontkenning blijft maakt het nog veel moeilijker voor de mantelzorger.

Tranen

Meneer de Wit stond op van tafel en liep de kamer uit. Hij had duidelijk geen zin meer in het gesprek. De deur sloeg hard achter hem dicht. Zijn vrouw keek mij verslagen aan en kon op dat moment haar tranen niet meer bedwingen. ‘Ik weet gewoon niet meer hoe ik dit moet doen’, begon ze. ‘Ik doe zo mijn best, maar het lijkt wel of ik in zijn ogen alles verkeerd doe. We belanden zo vaak in ruzies met elkaar’.

Gefrustreerd

Ik vroeg wat er voorafging aan de ruzies en mevrouw beschreef verschillende situaties waarin ze haar man wees op iets wat misging. Ze vertelde dat ze op deze manier haar man in de realiteit probeerde te houden. Ook hoopte ze steeds weer dat haar man zou inzien wat er misgaat en dat ze even haar oude Ton zou terugzien. Maar dit gebeurde eigenlijk nooit. Ton werd door de aanwijzingen van zijn vrouw gewezen op zijn beperking en dit maakte hem gefrustreerd en boos.

Serieus nemen

Toen ik het corrigeren met Anette besprak, vertelde ze dat ze haar man had beloofd hem ondanks zijn ziekte altijd serieus te blijven nemen. Natuurlijk had zij gelezen dat het belangrijk is om mee te bewegen met de persoon met dementie. Maar nam zij haar man dan nog serieus? Bovendien was ze bang dat hij dan nog verder zou wegzakken in zijn eigen wereld van verwarring. Ik begreep haar keuzes en besefte dat het accepteren van de dementie waarschijnlijk net zo moeilijk was voor haar als voor haar man.

Benadering aanpassen

We hadden het over de diagnose en dat het zo belangrijk is de tijd die nu steeds schaarser werd op een fijne manier in te vullen. Mensen met dementie hebben moeite om het verleden te herinneren en plannen te maken voor de toekomst. Het leven is in het hier en nu; dus pluk de dag! Extra zonde is het om deze tijd te discussiëren over wat er werkelijk zou zijn. Natuurlijk wil je iemand serieus nemen, maar geldt dit nog steeds wanneer je merkt dat iemand hierdoor van slag raakt? Bovendien neem je iemand ook serieus door te zien wat de ziekte met iemand doet en hierop je benadering aanpast. Wil je gelijk of geluk? ‘Geluk’, zei Anette resoluut. Ik zag de opluchting bij het idee niet te hoeven vechten tegen de ziekte en gewoon liefde te geven aan haar man zoals zij altijd had gedaan.

Collectant voor de deur

De bel ging. Omdat Anette nog in tranen was, liep ik naar de deur. Een collectant met een grote bus keek mij vriendelijk aan. ‘Heeft u misschien iets over voor Alzheimer Nederland?’ Achter mij kwam Ton aanlopen. ‘Natuurlijk hebben wij dat!’ Hij snelde naar boven. Omdat het wat lang duurde liep ik achter hem aan. Boven trof ik Ton gebogen over zijn muntenverzameling, die hij waarschijnlijk had gevonden tijdens het zoeken naar kleingeld en die hem de collecte had doen vergeten. ‘Kijk eens hoe mooi dit is!’, wees hij naar een klein glimmend muntje. Ik onderbrak hem voorzichtig. ‘Ton, er staat een mevrouw voor de deur die collecteert voor Alzheimer Nederland.’ Ton pakte uit een ander bakje wat kleingeld en liep terug naar de deur.

Voldoening

Vriendelijk stond Ton de dame te woord terwijl hij de munten in de bus liet vallen. ‘Goed werk doet u mevrouw. Het lijkt mij vreselijk om dementie te hebben!’ Met voldoening sloot Ton de deur en liep terug naar zijn vrouw die nog in de woonkamer zat. Samen dronken we nog een kop thee en praatten over de boottochten die zij samen maakten naar Den Helder. Ze vonden elkaar weer in deze mooie herinnering en ik zag het: dit is geluk!