Print deze pagina

Bonje door dementie

Soms vertoont een partner met dementie zonder opzet ronduit hinderlijk gedrag. Je ergert je groen en geel en steekt dat niet onder stoelen of banken. Hoe ga je als mantelzorger om met irritaties?

Bij groepsgesprekken voor mantelzorgers vraagt casemanager en trainer bij Geriant Liesbeth Rijk vaak: wie ergert zich wel eens aan zijn of haar partner? 'Dan gaan altijd alle vingers omhoog', vertelt ze. 'Het gedrag van iemand met dementie wordt soms ervaren als claimend, zeurend, dwingend en irritant. In de dementiezorg noemen we dit "veranderd gedrag".' Je partner is immers niet meer de persoon die je kent. Hij is onzeker en angstig geworden, en doet uit onmacht voortdurend een appel op de mantelzorger. Dat werkt op de zenuwen. De mantelzorger schiet uit zijn slof.'

Verwijten

Jos Gerrits herkent het beeld dat Liesbeth Rijk schetst. Zijn vrouw bleef vanaf 2013 systematisch ontkennen dat ze de diagnose Alzheimer had gekregen. Hij vertelt: 'Ze was steeds alles kwijt en belde zes keer de visite om te vragen hoe laat ze hadden afgesproken. Als ik er iets van zei, werd ze boos. Soms riep ze: 'Niet ik, maar jí­j bent dement!' Ik kreeg het op mijn brood.' Soms verloor Jos Gerrits zijn zelfbeheersing en begon terug te schreeuwen. Gerrits: 'Dan riep ik: 'Hou eens op! Iedereen heeft in de gaten dat jij dement bent!' Keihard, vind ik nu. De sfeer was om te snijden. Gelukkig was ze mijn boosheid twee minuten later weer vergeten.'

Goed bedoeld

Jos Gerrits merkte ook dat de logica van zijn vrouw langzaam veranderde. Hij vertelt: 'Als ik thuis kwam met de boodschappen stond alles uit de ijskast op het aanrecht, zodat er in de ijskast ruimte was voor de nieuwe inkopen. Op het gasfornuis had ze een plank gelegd, zodat ik daar mijn boodschappen kon uitpakken. Helemaal niet handig, en allemaal extra werk voor mij. Het irriteerde mij en dat liet ik haar merken.' Jos Gerrits heeft soms wroeging over zijn emoties destijds. 'Ze deed het goed bedoeld en uit behulpzaamheid', zegt hij. 'In plaats van haar te prijzen, werd ik nijdig.'

Rouw

Liesbeth Rijk legt uit dat veel negatieve emoties voortkomen uit rouw. 'Je bent je partner van vroeger kwijt', zegt ze. 'Je maatje van toen. Maar dat is nog niet doorgedrongen. Daardoor zijn je verwachtingen te hoog gespannen. Je wordt steeds teleurgesteld en dat maakt je moedeloos.' Wanneer mantelzorgers beseffen dat ze rouwen om verlies, kunnen ze beter omgaan met negatieve emoties.

Neus op de feiten

Ook ziet Liesbeth Rijk veel verschil in temperament van mantelzorgers. 'Sommige mensen zijn star van aard. Ze blijven hun partner met de neus op de feiten drukken: "Dat heb ik al vijf keer verteld. Weet je het nu nog niet?". Ze weten dat het geen zin heeft, maar kunnen niet anders.'

Steun

Jos Gerrits heeft veel steun ervaren van zijn casemanager. 'Zij vertelde mij dat ik moest proberen mee te praten met mijn vrouw. Ik vond dat moeilijk, omdat ik nog steeds uitging van de gelijkwaardige relatie die we altijd hebben gehad. Maar gaandeweg lukte het mij steeds beter.'

Verpleeghuis

Een paar maanden geleden is zijn vrouw na een operatie opgenomen in een verpleeghuis. 'Ik realiseerde mij toen pas hoe moe ik was van vier jaar zorgen voor een partner met dementie. De eerste nacht in mijn eentje sliep ik de klok rond, en ook de weken daarna sliep ik veel. Langzaam word ik weer mijzelf. Ik ga naar de filmclub en volg lezingen over de Eerste Wereldoorlog. Het leven blijft de moeite waard.'