Print deze pagina

Pijn herkennen bij mensen met dementie

Een pijnscheut is een belangrijk signaal van het lichaam dat er iets fout gaat. Maar mensen met dementie kunnen pijn anders ervaren. Ook kunnen zij niet altijd zeggen wat er aan de hand is.

'Als je helder van geest bent, zeg je: “Ik heb pijn in mijn knie” en ga je naar de huisarts. Dat geldt niet voor mensen met dementie. Door de dementie kunnen zij moeilijk aangeven dat of waar zij pijn hebben.' Volgens Cor Wabeke, specialist ouderengeneeskunde bij Geriant, is het daardoor voor de omgeving erg lastig pijn te herkennen.

Gedragsverandering

In eerste instantie is het stellen van eenvoudige vragen en het aanwijzen van een plek op het lichaam raadzaam, zegt Wabeke: 'Doet het hier pijn?, doet het “au”?'. Als na die vragen geen eenduidig antwoord komt, is het voor een mantelzorger essentieel om de ander nauwkeurig te observeren. Iedere verandering in gedrag kan namelijk duiden op pijn.'

Aandacht vragen

Zo geeft bijvoorbeeld een gezichtsuitdrukking veel informatie. Trekt iemand een grimas of fronst hij de wenkbrauwen? Maar ook: kreunt of schreeuwt iemand vaak? Stokt regelmatig een bepaalde beweging? Wordt iemand zonder directe aanleiding onrustig of boos? Vraagt iemand voortdurend aandacht, roept om moeder of dokter, wrijft dwangmatig over het bovenbeen? Of wordt iemand juist stiller en trekt zich terug? Alles dat anders is dan normaal kan een belangrijke waarschuwing zijn.

Pijnervaring

'Als het gaat om pijnbeleving bestaan er verschillen tussen de diverse vormen van dementie', legt de specialist ouderengeneeskunde uit. Mensen met Alzheimer ervaren minder snel pijnprikkels en lopen langer door met klachten dan iemand met vasculaire dementie. Laatstgenoemde ervaart pijnprikkels juist veel heftiger en zal sneller reageren. 'Dit wil overigens niet zeggen dat je mensen met vasculaire dementie met pijn, niet serieus moet nemen. Pijn is wat je ervaart en is voor iedereen even zwaarwegend.'

Huisarts bellen

Wabeke adviseert mantelzorgers om meteen naar de huisarts te gaan als de zorgvrager pijn lijkt te hebben, ook al is de oorzaak onduidelijk. Een huisarts achterhaalt met een paar onderzoeken snel de reden van de pijn of verwijst door naar een specialist. De behandeling is hetzelfde als bij mensen zonder dementie. Wabeke: 'Iedere arts gaat bij een pijnbehandeling uit van een internationaal stappenplan. Het enige verschil is dat mensen met dementie zelf niet precies kunnen aangeven waar de pijn vandaan komt.'

Precies doorgeven

Juist daarom is het belangrijk dat mantelzorgers nauwkeurig de persoon met dementie in de gaten houden en hun bevindingen zo precies mogelijk doorgeven aan de huisarts. Met de observaties en met onderzoeken kan de arts tot een juiste diagnose en behandelplan komen.