Seks en intimiteit: wat verandert er?

Dementie verandert de relatie tussen twee partners en dat beïnvloedt het seksleven. De behoeften van een stel kunnen uiteen gaan lopen. Intimiteit blijft waardevol, maar vaak zullen de partners naar nieuwe vormen moeten zoeken.

Dementie kan het seksleven van een stel sterk beïnvloeden. Dat komt in de eerste plaats door de veranderingen in de onderlinge relatie: het verzorgen van de ander kan het verlangen naar seks in de weg staan. Daarnaast is degene met dementie soms minder goed in staat om liefde te tonen of te ontvangen. Sommigen worden seksueel actiever dan voorheen, en anderen juist passiever, vertelt Christian Verelst, medeauteur van het boek Als Amor de draad kwijtraakt. Er is niet één standaardreactie. En het seksleven hoeft zeker ook niet altijd problematisch te zijn. 'Soms wordt het beter, omdat de ander zich dankzij de dementie makkelijker laat gaan.'

Verschillende reacties

Mensen kunnen ook ongeremd gedrag gaan vertonen, waarbij ze voortdurend seksuele toespelingen maken. Een ander fenomeen is dat mensen na een vrijpartij soms vergeten wat ze zojuist gedaan hebben, en opnieuw avances maken. Dan is er nog de groep jonge mensen met dementie, bij wie de veranderingen in het seksleven het meest ingrijpend zijn. 'Ouderen hebben seks vaak opnieuw een plaats gegeven, maar voor iemand met een heel actief seksleven is het een ander verhaal.'

Met een vreemde

Binnen een relatie is het vooral lastig als de behoeften uiteen gaan lopen. Voor de partner van degene met dementie kan het vervreemdend zijn om te vrijen met iemand die is veranderd. Of ze voelen zich schuldig, omdat de ander niet meer weet dat ze partners zijn. Ook kunnen sommige mensen met dementie niet goed meer duidelijk maken of ze wel of geen zin hebben. Kun je wel seks hebben met iemand die jou niet meer herkent? 'Dat is inderdaad lastig', bevestigt Verelst. 'Het kan helpen om het op een ander moment te proberen. Dat niet-herkennen kan tijdelijk zijn.' En, voegt hij eraan toe: 'Soms weet je partner je naam niet, maar wel dat je heel belangrijk bent.'

Troost en genegenheid

Voor veel mensen is seks in hun relatie een teken van verbondenheid. Juist het element van troosten en genegenheid tonen wordt door de 'partners-van' vaak gemist. Want ook op aanrakingen wordt door mensen met dementie verschillend gereageerd. Waar de één meer behoefte krijgt aan knuffelen en aanraken, is de ander er juist allergisch voor. Of iemand interpreteert alle aanrakingen seksueel. Het kan helpen om samen te douchen of te knuffelen. Het 's ochtends wassen van de ander is een intiem moment om te koesteren, zegt Verelst. 'Dus let op dat je een privacymoment behoudt, ook als de thuiszorg het overneemt.'

Helpen

Het kan ook zijn dat je als partner geen seks meer wilt. 'Dat kan emotionele reacties geven: waarom wil hij of zij mij niet?', zegt Verelst. 'Er is al veel ervaring van verlies als je dementie hebt, waardoor het moeilijker is om afgewezen te worden.' Toch is het goed om grenzen te stellen als je er geen zin in hebt, zegt hij. Er zijn ook andere manieren om intiem te zijn. 'Er hoeft niet altijd sprake te zijn van geslachtsgemeenschap. Je kunt ook de ander seksueel stimuleren of samen naar porno kijken. Sommigen beginnen een relatie met een ander, of schakelen voor hun partner met dementie een sekswerker in.'

Volle tevredenheid

Voor mantelzorgende partners kan het een enorme opluchting zijn om over seksualiteit te praten, heeft hij gemerkt. 'Wat wij met ons boek vooral willen uitdragen is: seks kun je nog beleven, het kan nog en het hoort bij het leven.' Zo hoorde hij tijdens een bijeenkomst een vrouw vertellen hoe zij en haar man tot volle tevredenheid 'sukkelseks' hadden, zoals zij het noemde. 'Hij begreep niet altijd wat de bedoeling was, maar zij was speels en lachte veel. Ze zei: "Het gaat niet van een leien dakje, maar we genieten ervan."'

Meer informatie

Nelle Frederix, Sabine Boerjan, Christian Verelst: Als Amor de draad kwijt is

Tips: hoe je relatie liefdevol te houden

Tips: intimiteit en seksualiteit

Rutgers: dementie en seksualiteit

< Terug naar home

Deel deze pagina