Een goede dagindeling helpt

Door dagelijkse rituelen iets aan te passen, kan het leven met dementie een stuk makkelijker verlopen. Casemanager Lea Immen vertelt hoe je samen prettig de dag doorkomt. ‘Als je eenmaal een goed ritme gevonden hebt, maakt dat het leven aangenamer voor allebei.’

Mantelzorgers kunnen soms het gevoel hebben dat ze zich door de dagen heen moeten worstelen: leven met iemand die dementie heeft, kan zwaar zijn. Vaak moeten ze de regie op zich nemen, terwijl ze hun partner nog zoveel mogelijk overal bij willen betrekken. Daarin een evenwicht vinden is niet makkelijk. Maar kleine aanpassingen in het dagritme kunnen veel schelen.

Regelmaat en voorspelbaarheid

‘Mensen met dementie ervaren vaak een chaos in het hoofd’, zegt Lea Immen, casemanager bij Geriant. ‘Daarom hebben ze een heldere boodschap nodig. Het helpt om de dagindeling helder en overzichtelijk te houden. Bied regelmaat en voorspelbaarheid. Realiseer je ook dat als je net iets hebt gevonden wat goed werkt, dat op een dag weer anders kan zijn. Het blijft een kwestie van uitproberen. Maar zolang je er als mantelzorger bij stilstaat dat de ander zich graag nuttig wil voelen en erbij wil horen, doe je veel goed.’

Rustig opstarten

’s Ochtends wordt de toon gezet voor de rest van de dag. Probeer daarom bij het opstaan stress te vermijden, zegt Immen. ‘Start rustig op, anders zegt je partner: ik doe niet meer mee. Het kan frustrerend zijn, maar het tempo ligt nu eenmaal lager.’ Als je partner niet goed weet wat te doen onder de douche, kun je ook samen douchen. Extra voordeel: het is gezellig en intiem. Ook het ontbijt verloopt beter als het gezellig wordt gemaakt, bijvoorbeeld met gevarieerd eten en een mooi tafelkleed, zegt Immen. ‘Met verschillende kleuren en smaken kun je je partner verleiden om te eten.’ Om te laten zien wat de dag brengt, kan de dagindeling op een whiteboard of krijtbord worden geschreven.

Bewegen en ontmoeten

Let erop regelmatig iets sociaals te ondernemen, adviseert Immen. ‘Vaak gaan mensen met dementie naar de dagbesteding – die langzaam weer aan het opstarten is – of gaan ze ergens op bezoek. Laat sociale activiteiten vooral doorgaan, want een sociaal netwerk is belangrijk, ook voor jou als mantelzorger.’ Daarnaast is het goed om dagelijks een half uur te bewegen, liefst in de buitenlucht. ‘Denk aan een ommetje maken, tuinieren, de auto wassen, een tochtje op de tandem of meedoen met Nederland in Beweging. Daarmee kun je sundowning verminderen, dat fenomeen waarbij mensen met dementie tegen de avond steeds onrustiger worden. Een goede balans tussen rust en activiteit kan helpen. Gerichte afleiding met voldoende prikkels, maar met rustmomenten.’

Bed-rituelen

Nog meer dan bij de andere maaltijden geldt bij het avondeten: maak er een sociale gebeurtenis van. Bijvoorbeeld door samen te koken en daarbij alvast de zintuigen te prikkelen. ‘Het kan ook helpen om eten klaar te maken dat de ander vroeger kreeg’, zegt Immen. Daarna volgt het afbouwen van de dag. Omdat het ritme van mensen met dementie verandert, kunnen vaste bedtijden helpen. ‘Gebruik bed-rituelen: muziek draaien, de lichten dimmen, televisie uit of wat lezen. Nachtelijke onrust kan ook te maken hebben met oude angsten die boven komen. Dan kun je het licht aan laten, de deur openzetten of een muziekje aanzetten.’

Hulpmiddel

Leuk, zo’n schema, maar hoe voorkom je dat de mantelzorger dat als een extra opdracht gaat ervaren? Immen begrijpt de vrees. ‘Natuurlijk is het zwaar, om zo de regie te nemen. Maar je moet het zien als een hulpmiddel. Als je eenmaal een routine te pakken hebt, maakt dat het leven alleen maar gemakkelijker, voor zowel jou als je partner. Daarnaast is ook je houding belangrijk: wanneer de omgeving ontspannen kan accepteren wat er aan de hand is, scheelt dat iedereen veel energie en frustratie.’

Schilderen

Laatst maakte de casemanager op verzoek een dagschema voor een stel, gebaseerd op hun persoonlijke voorkeuren. De mantelzorger liet weten dat ze het er veel te moeilijk uit vond zien. Maar een paar weken later bleken de twee toch iets vaker te wandelen en boodschappen te doen, vertelt Immen. Of neem dat andere stel, dat al langer werkt met een vaste dagindeling. ‘Elke middag gaan ze met de auto ergens heen: naar het tuincentrum, de markt of iets anders. Vervolgens lunchen ze samen en daarna gaat hij slapen, terwijl zij gaat schilderen. Ze hebben het heel fijn samen, juist door die voorspelbaarheid.’

Hulpmiddelen bij het dagritme

Hang een schema van de dag op, of leg een agenda open op tafel
Gebruik een dementieklok of de app Clockaid
Om te voorkomen dat je partner ’s nachts gaat dwalen en zoeken naar het toilet, kun je vloerlichtjes (laten) aanbrengen tussen slaapkamer en toilet

Bij de maaltijd

Bedenk klusjes: samen de tafel dekken, eieren pellen, groenten snijden
Geef zo nodig meerdere kleine porties eten
Bouillon kan de eetlust opwekken en trek in zoet tegengaan
Gebruik doorzichtig glas, zodat je partner goed kan zien wat erin zit
Gebruik contrasterende kleuren, servetten en een leuk tafelkleed

Meer praktische tips zijn te vinden in het online CZ-seminar Dag en nacht met dementie.

< Terug naar home

Deel deze pagina