Print deze pagina
Een mantelzorger is ook maar een mens
Gevoelens van schaamte, schuld en spijt drukken zwaar op het gemoed van veel mantelzorgers. Wat helpt is erover te praten, zegt Anniek Kramer, auteur van het boek Steun en troost bij dementie. En vooral te beseffen: 'Je kunt als mens niet alles.'
Anniek Kramer (59) is coach en heeft een eigen bedrijf Menskapitaal. Begin van dit jaar verscheen haar boek Steun en troost bij dementie. Ze sprak daarvoor met tien zorgprofessionals en mantelzorgers over het zorgen voor mensen met dementie.
Vreemd gedrag
'Veel zorggevers ervaren gevoelens van machteloosheid, schaamte, schuld en spijt', zegt Anniek Kramer. De redenen voor die gevoelens zijn divers. Iemand kan zich schamen over het vreemde gedrag van de partner of ouder met dementie. Bij schuldgevoelens kan het gaan over het verlangen naar een eigen leven, eventueel zonder de ander.
Trouwgelofte
Kramer: 'Soms voelt een zorggever zich zelfs schuldig dat niet zíj maar de ander dementie heeft gekregen. Ook de trouwgelofte bij echtgenoten om elkaar te helpen in goede en in slechte tijden, zorgt soms voor een enorme innerlijke worsteling.' De auteur noemt mantelzorgers overigens consequent zorggevers, 'omdat dat is wat zij doen'.
Zo erg was het niet
Spijt kan ontstaan door de gedachte over een verkeerde keuze. Kramer geeft als voorbeeld: 'Stel dat de situatie thuis onhoudbaar is door de vorderende dementie van je partner en jij gaat er geleidelijk aan onderdoor. Je besluit ten einde raad dat je partner naar een zorginstelling moet. Als daarna de rust is weergekeerd, kun je later denken: ach, zo erg was het allemaal toch niet? Hij had best nog thuis kunnen wonen. En vervolgens komt de spijt. Je vergeet echter hoe erg de situatie was op het moment dat het besluit genomen werd.'
Te pijnlijk
Volgens Kramer beseffen zorgprofessionals niet altijd dat veel mantelzorgers kampen met allerlei negatieve emoties. 'Zorgverleners zoals casemanagers zijn wel gefocust op verdriet en verlies maar minder op schuld, spijt en schaamte. Dat is ook begrijpelijk, want zorggevers praten niet graag uit zichzelf hierover. Ze vinden het te pijnlijk.'
Hart luchten
De auteur adviseert mantelzorgers toch om regelmatig hun hart te luchten bij anderen. 'Daarnaast kunnen geloof, rituelen, gebeden, gedichten of mooie uitspraken steun bieden. Ik heb geleerd, uit eigen ervaring en die van anderen, hoeveel troost je kunt putten uit dit alles.'
Je kunt niet alles
Wat Kramer veel inzicht gaf, was een uitspraak van een geestelijk verzorger. 'Hoewel ik zelf al jaren niet meer geloof, kwam die hard bij mij binnen. Hij zei: “Je kunt als mens niet alles, alleen God kan dat, dat moet je accepteren.” Die gedachte geeft mij veel rust. Het is ook waar. Je geduld is niet oneindig, je wordt boos, je schaamt je, je maakt fouten, je hebt spijt, je bent onredelijk, je voelt je machteloos. Kortom; je bent mens. Tegelijkertijd doe je je best. Soms wil je van iemand anders horen of ervaren dat het goed is wat je doet, dat het gezien en erkend wordt.'
Gedicht van Anniek Kramer:
Als je verdrietig bent
Als je verdrietig bent, laat dan de tranen stromen.
Als je je zorgen maakt, laat dan de tranen komen.
Als je het even niet meer weet,
Als je de liefde soms vergeet,
Je tranen kun je tonen.
Want in je tranen zit je hart,
Dat machteloos is, zo verward,
Vol angst en dan weer radeloos,
Onrustig en ontzettend boos,
Onzeker en benard.
En als je dat de ruimte geeft,
Als je dat intensief doorleeft,
Als je het met je vrienden deelt,
Dan merk je dat dat scheelt,
Als je het met elkaar beleeft.
Zoals de zon de mist verdrijft,
En alles toch hetzelfde blijft.
Meer informatie
Steun en troost bij dementie, door Anniek Kramer. Uitgeverij Elikser, € 19,95