Print deze pagina
Hulpmiddel moet precies passen
Hulpmiddelen kunnen mensen met dementie soms helpen om veilig thuis te blijven wonen. Daarbij is het wel belangrijk ze goed af te stemmen op de mogelijkheden van de persoon en de situatie.
Als ergotherapeut van het dementieteam van zorgorganisatie Omring legt Sjoukje Santema regelmatig huisbezoeken af. Anders dan je misschien zou denken, grijpt ze niet meteen naar een koffer met hulpmiddelen. Integendeel. 'Tijdens het eerste bezoek observeer ik alleen en maak ik contact met de cliënt, zodat die zich gehoord voelt. Mensen vinden het niet prettig als iemand bij binnenkomst meteen begint te vertellen wat er nodig is.'
Handeling aanpassen
Een hulpmiddel is niet altijd de beste oplossing, vertelt de ergotherapeut. 'Soms is het slimmer om de handeling aan te passen. Zo vroeg iemand me laatst om een veilig gasstel voor haar moeder. Maar tijdens de observatie bleek dat haar moeder de handelingsvolgorde door elkaar haalde: het lukte niet meer om van bloemkool en aardappelen naar een maaltijd te komen. Dan is de aanschaf van een duur gasstel niet de oplossing voor het probleem. Als ergotherapeut probeer ik eerst de activiteit zo aan te passen dat de cliënt toch zelf zijn maaltijd kan klaarmaken, bijvoorbeeld door het eten alvast deels voor te bereiden.'
Niet gebruikt
Daarnaast moet een hulpmiddel voor de cliënt herkenbaar zijn, zegt Santema. 'Je kunt wel een prachtige elektrische blikopener kopen, maar als hij niet herkenbaar is, wordt dat geen succes.' Zo had de familie van een cliënt die vaak 's nachts naar het toilet moest, een po-stoel naast zijn bed gezet. Maar omdat de man er nog nooit een gezien had, gebruikte hij hem niet. 'Uit onderzoek blijkt dat heel veel hulpmiddelen in de kast belanden en dat is zonde. In dit geval zou je beter de looproute veilig kunnen maken, met verlichting of horizontale steunpunten.'
Beginnende dementie
Voor mensen met beginnende dementie zijn geheugensteuntjes handig, zoals kaartjes met aanwijzingen op de koelkast of het koffiezetapparaat. Voor iemand die ineens rare kledingcombinaties aantrekt, kan de mantelzorger kledingsetjes klaar leggen, met de dag erop. Dan zijn er nog de technische foefjes zoals de gps-tracker met alarmknop, zodat de mantelzorger weet waar zijn of haar partner is. En de pictokalender, speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie om meer daginzicht te krijgen. 'De dagen zijn verdeeld in dagdelen, zodat de gebruiker kan zien: vanmorgen komt mijn dochter, morgen ga ik naar de dagopvang.'
Latere fase
Mensen met gevorderde dementie hebben weer andere behoeften. Zij zijn soms gebaat bij een beeldhorloge met pictogrammen voor de dagdelen. Ook veiligheidshulpmiddelen zijn populair, zoals extra steunpunten en signalerings- en bewegingsmelders met lampjes. Dat geeft ook de mantelzorger vrijheid. 'Een cliënt van me heeft een bewegingssensor in de slaapkamer, zodat zijn vrouw 's ochtends even een boodschapje kan doen', zegt Santema. 'Het traphekje zit dan nog dicht. Als haar man uit bed komt, krijgt ze een signaal.'
Kortom, zegt de ergotherapeut: er is veel mogelijk, maar alles is altijd afhankelijk van de situatie. 'We willen de cliënt helpen om zelfstandig en waardig activiteiten te blijven doen.'
Zo vindt u slimme oplossingen
Op de site dementiewinkel.nlkunt u hulpmiddelen kopen voor mensen met dementie. Wel opletten: niet elk middel is voor iedereen geschikt. Met de hulpvan een ergotherapeut kunt u nagaan welk hulpmiddel passend is. Daarnaast is er in veel gemeenten een Thuiszorgwinkel, waar u hulpmiddelen kunt lenen of huren. Domotica moet u vaak zelf aanschaffen. De ergotherapeut en zorgorganisatie zullen altijd op zoek gaan naar de goedkoopste oplossing. Zorgverzekeraars vergoeden jaarlijks tien uur ergotherapie volledig.