Een grap als het even niet lukt

In de omgang met mensen met dementie kan humor veel verschil maken. Een grapje helpt om irritatie te verjagen of weerstanden weg te nemen. Dat is goed voor alle betrokkenen, zegt Evelien Pullens, die een boek schreef over de omgang met haar moeder.

In de dertien jaar dat Els Peeters uit Slootdorp voor haar man met dementie zorgt, heeft humor altijd een grote rol gespeeld. 'We lachen om alles', zegt Peeters. 'We proberen de dingen positief op te lossen. Als iets niet lukt, draai je het naar de positieve kant, dan lukt het soms wel.' Neem de maaltijd: ineens kan haar man er zomaar genoeg van hebben en gooit hij de lepel boos neer. Peeters: 'Dan maak ik een grapje en een grolletje en dring ik niet meer aan. Je kunt wel boos worden, maar dat heeft geen zin.' Ander voorbeeld: laatst ging haar man op een terras per ongeluk op de staart van een hondje staan. 'Hij gaf mij de schuld. Dan zeg ik: "Tuurlijk, dat soort dingen doe ik altijd." Soms moet hij dan lachen, soms niet. Maar zo houden we de sfeer goed.'

Omgaan met tegenslag

Het gebruik van humor in de omgang met dementie spreekt lang niet voor iedereen vanzelf. Vaak zijn mantelzorgers door schrik of irritatie geneigd negatief te reageren op dingen die anders lopen dan gewenst. Jammer, want uit onderzoek blijkt dat humor juist voor mantelzorgers een goede manier is om met tegenslagen om te gaan. Ook is het gebruik van grapjes goed voor de relatie. Evelien Pullens schreef hier een hoofdstuk over in haar boek De Vierde Dementie. 'Lachen om dementie ligt gevoelig, maar het geeft zoveel ruimte. Als je maar voorzichtig bent en de ander niet kwetst.'

Meer intuïtie

De coach, die is gespecialiseerd in intuïtie en dementie, putte voor het boek uit haar ervaringen met haar moeder. Als mensen met dementie last hebben van angst en onzekerheid, kunnen ze moeilijker bij hun geheugen komen, weet Pullens. Plezier heeft het tegenovergestelde effect. Ze vertelt hoe haar moeder, toen ze net was verhuisd naar een nieuwe flat, haar fiets kwijt was. Dat gaf paniek. 'Ik maakte grapjes: nou, daar zitten we dan zonder fiets, maar wat geeft dat nou. We hadden pret met elkaar. Ineens liep ze erheen, alsof haar benen het wisten.'

Minder serieus

Het gevoel voor humor van mensen met dementie kan veranderen. Zo heeft Pullens' moeder een voorliefde voor woordgrappen ontwikkeld. 'Een tijdje terug zei ze: "Ik begin een nieuw hoofdstuk in mijn leven, want mijn hoofd is stuk."' Sommige mensen met dementie gaan ineens gênante of platte grappen maken. Die gêne is nergens voor nodig, zegt Pullens. 'De maatschappij mag wel wat meer lachen om zichzelf, en dingen die niet goed gaan omarmen. We kunnen leren van mensen die zo in het moment zijn. Als mijn moeder muziek hoort, gaat ze dansen. Sommige van haar vriendinnen schamen zich daarvoor, maar anderen vinden het mooi.'

Potje met vet

Voor Els Peeters en haar man hangen muziek, humor en plezier maken samen. 'Als het even niet lukt, gaan we zingen of dansen. Vaak zingen we gekscherende liedjes. Bij het eten zingen we samen met een vriend vaak "Een potje met vet". Dan ligt mijn man helemaal in een deuk. Ook als je het twintig keer doet.' In de loop der jaren is Peeters steeds beter geworden in het toepassen van humor. In de jaren dat ze nog niet wisten dat haar man dementie had, was het soms moeilijk. Haar man kon heel onredelijk zijn en zij begreep niet waar dat gedrag vandaan kwam. 'Maar je moet verder. Ik ben het positief blijven benaderen. Zo maken we er samen het beste van.'

Boek De vierde dementie

Evelien Pullens, De vierde dementie. Intuïtie en dementie, uitgeverij AnkhHermes (2017)

< Terug naar home

Deel deze pagina