Druk deze pagina afPrint deze pagina

Euthanasie en dementie: een lastige combinatie

Veel mensen vrezen het dementieproces en leggen vast wanneer ze euthanasie willen. In de praktijk komt het daar zelden van. De recente handreiking van de artsenvereniging KNMG verandert hier niets aan.

Een arts mag alleen euthanasie verlenen als iemand wilsbekwaam is en ondraaglijk lijdt. Maar precies deze zaken veranderen door de dementie. De overheid en artsenvereniging KNMG hebben daarom de Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek uitgebracht. Artsen en leken vinden hierin informatie over euthanasie bij (gevorderde) dementie.

Wensen weergeven

Het is lastig een euthanasieverzoek in te willigen van iemand met dementie, die dat zelf niet meer kan verwoorden. Want hoe bepaal je dan of iemand lijdt? Dit dilemma werd pijnlijk zichtbaar tijdens de veelbesproken tv-documentaire Levenseindekliniek. De arts verleende euthanasie aan een 68-jarige vrouw met semantische dementie. Zij had meerdere keren schriftelijk en mondeling aangegeven te willen sterven als de dementie verergerde.

Niet overtuigd

'Maar wilde zij op dat moment écht dood?', vraagt Sian Lien Oh, specialist ouderengeneeskunde bij Geriant, zich af. 'Ik was niet overtuigd van haar lijden en doodswens. Bovendien vroeg de arts het haar niet expliciet. Hij herhaalde alleen haar woorden: “Huppakee weg?”. Misschien bedoelde zij op dat moment wel iets anders. De arts had moeten zeggen: “Ik ga u dood maken”. Dat was duidelijker geweest.'

Eenzijdig beeld

Volgens Oh geven de documentaire en Handreiking een te eenzijdig beeld. 'Het lijkt nu alsof ondertekening van een euthanasieverklaring voldoende is om te mogen sterven. Dat is niet zo.' Ook Leny van Dalen, psychiater bij Geriant, is niet blij methet verschijnen van de Handreiking. Dat wekt ten onrechte de indruk dat er nieuw beleid is. 'In de praktijk werken we al tijden met een eigen richtlijn over euthanasie bij dementie.'

Andere kijk

Een ondertekende euthanasieverklaring an sich zegt volgens Van Dalen weinig, omdat mensen tijdens het dementieproces anders tegen het leven gaan aankijken. 'Vooraf zeggen mensen bijvoorbeeld dat ze dood willen zodra ze hun familie niet meer herkennen. Als dat moment eenmaal is aangebroken, verdwijnt dat verlangen.'

Weinig euthanasie

Dat kan verschillende redenen hebben, aldus Van Dalen: 'Dat iemand geleidelijk aan de situatie accepteert, niet meer lijdt of zijn doodswens is vergeten. In dergelijke situaties verleent geen enkele hulpverlener euthanasie. Ook al ligt er een vooraf ondertekende verklaring en zijn er diverse gesprekken met de huisarts gevoerd.'

Sian Lien Oh: 'Regelmatig hoor ik van cliënten dat zij vrijblijvend met de huisarts over euthanasie willen praten. Uiteindelijk vindt er per jaar bij vier cliënten euthanasie plaats. Dat is weinig.'

Liever wilsverklaring

Zinvoller dan een euthanasieverklaring is volgens Oh een wilsverklaring. Dit is een bredere opsomming van de wensen rond leven en sterven. Zo'n verklaring is ook verder in het dementieproces behulpzaam. 'Een wilsverklaring maakt het voor dierbaren en artsen namelijk gemakkelijker om op zeker moment in het ziekteproces palliatieve zorg te starten of levensverlengende behandelingen te staken. Deze situaties komen in de praktijk veel vaker voor en zijn eenvoudiger uitvoerbaar voor artsen dan euthanasie.'

Volgens beide deskundigen is het daarnaast raadzaam om regelmatig (minimaal een keer per jaar) met familie, vrienden, casemanager en arts te praten over het moment van sterven.

Onjuiste voorstelling

Een wilsverklaring kan ook helpen om de angst voor dementie te beteugelen.Van Dalen: 'Onderschat niet hoeveel mensen met beginnende dementie die een verklaring willen ondertekenen een onjuiste voorstelling hebben over hun ziekte. Zij denken aan iemand die, opgerold in bed als een foetus, niets meer weet of kan. Dat is echter de eindfase. Voordat het daadwerkelijk zover is, is een leven met dementie echt niet altijd zo ongelukkig of zinloos.'

Meer informatie

 

 

< Terug naar home
Deel deze pagina