Print deze pagina

Als mantelzorg schaadt

Soms kan een mantelzorger de zorg niet meer aan, maar weigert hij of zij alle hulp. De naaste omgeving voelt zich machteloos. 'Mijn schoonmoeder krijgt niet de hulp die ze verdient.'

De schoonouders van Annemarie (op verzoek een fictieve naam) wonen zelfstandig. Zij is 80, hij 83 jaar. Zes jaar geleden is de ziekte van Alzheimer bij de schoonmoeder vastgesteld en sindsdien zorgt haar man voor haar. Beiden vinden dat alles goed gaat. Maar hun kinderen zien dat anders en maken zich grote zorgen.

Oververmoeid

Annemarie: 'Mijn schoonvader bedoelt het goed, maar hij kan de zorg voor zijn vrouw niet meer aan. Hij heeft zelf chronische leukemie en is oververmoeid. Daardoor neemt hij beslissingen die niet in het belang van mijn schoonmoeder zijn. Zo eten ze slecht en sluit hij haar op als hij boodschappen doet. Bovendien vervuilen zij en hun huis. Regelmatig gooien we bedorven vlees weg. Ook valt het me op dat mijn schoonmoeder kleding draagt die sterk naar zweet ruikt.'

Continu binnen

Volgens Annemarie is ook het continue binnen zitten niet goed voor haar schoonmoeder. 'Als wij er zijn klaagt ze dat ze de hele tijd maar moet "zitten, zitten, zitten!" Dat komt doordat ze door haar dementie onrustig wordt en wegloopt. Daar kan mijn schoonvader niet mee overweg. Dus dwingt hij haar om op haar stoel te blijven zitten. Dat vind ik zo sneu voor haar, maar tegelijkertijd begrijp ik mijn schoonvader ook.'

Angst voor veranderingen

Het doet Annemarie verdriet om te zien hoe ongelukkig haar schoonouders zijn. 'Mijn schoonmoeder ziet niemand meer en mijn schoonvader zucht en steunt voortdurend omdat hij doodop is.' Hun twee zonen, die ver weg wonen, hebben regelmatig hulp geregeld voor hun ouders: thuiszorg, Tafeltje-dekje, dagopvang, schoonmakers. Het echtpaar wees echter iedereen de deur en sloeg elke oplossing af. Eén zoon vond zelfs een zorgwoning in zijn buurt voor zijn ouders. Ook dat weigerden ze.

Meer ruzies

'Ze zijn te bang voor veranderingen. Dat is zo jammer. Als mijn schoonmoeder maar een paar dagen per week naar de dagopvang zou gaan, kon mijn schoonvader tot rust komen. Nu gaat hij maar door en om eerlijk te zijn, vrezen we het ergste.' Zij legt uit dat de spanningen tussen haar schoonouders toenemen waardoor zij steeds vaker ruzie hebben. 'Het zou mij niets verbazen als er een keer klappen vallen. Of dat mijn schoonvader zo ziek wordt dat mijn schoonmoeder acuut het huis uit moet.'

Ik doe niets goed

'Mijn man zegt regelmatig tegen mijn schoonvader dat het zo niet langer gaat en dat ze hulp moeten aanvaarden, maar dan valt mijn schoonvader in een slachtofferrol en antwoordt: "Ik doe toch niets goed". Of wij krijgen ruzie met hem.' Omdat zij haar schoonouders niet aan hun lot wil overlaten, gaat zij samen met haar man om het weekend naar haar schoonouders. Zij doet dan de boodschappen, de was en maakt schoon. Het andere weekend komt zijn broer met zijn partner.

Situatie handhaven

Annemarie: 'Toch zit het me niet lekker, want in feite handhaven we hiermee de situatie. Alleen, ik weet ook niet wat we anders moeten doen. Ik werk zelf in de zorg en zie daar tevreden, uitgeruste, schone en frisse mensen. Dat gun ik mijn schoonouders ook. Maar zolang mijn schoonvader geen hulp aanvaardt, krijgt mijn schoonmoeder niet de hulp die ze verdient.'

Lastige situatie

De situatie van Annemarie is heel lastig, zegt Liesbeth Rijk, casemanager bij Geriant. 'Je kunt mensen niet dwingen hulp te aanvaarden. Tenzij er echt een gevaarlijke situatie ontstaat. Soms zit er als buitenstaander niets anders op dan te wachten totdat er iets gebeurt zodat het onvermijdelijk is om hulp van buiten te accepteren. Bijvoorbeeld wanneer de mantelzorger zelf naar het ziekenhuis moet. Tot die tijd kun je als omgeving niet veel anders doen dan die steun te bieden die de mantelzorger wél accepteert, bijvoorbeeld het regelen van praktische zaken. Hoe graag je het ook anders zou willen.
Al met al moet je in situaties als deze vaak drastisch je verwachtingen als naaste bijstellen, en dat is vaak het meest lastig'.

Annemarie zelf hoopt dat andere mensen in een vergelijkbare situatie dankzij haar verhaal eerder in actie komen. 'Misschien kun je in een eerder stadium nog voorkomen dat de situatie uit de hand loopt. Door in het begin nog vaker aan te geven welke rust en ontspanning het accepteren van hulp biedt. En vooral te benadrukken dat je daardoor langer samen thuis kunt blijven wonen.'

Lees ook:

Lezersvraag Familias (maart 2016): 'De Alzheimer van mijn moeder verergert, maar mijn vader weigert hulp'
Dementie.nl: Praktische taken overnemen van iemand die zorg geeft