Vermoeden van mishandeling? Praat erover!

Tien procent van alle ouderen met dementie heeft te maken met een vorm van mishandeling. Dat kan fysiek geweld, vernedering, agressie, financiële uitbuiting of verwaarlozing zijn. Bij een vermoeden hiervan is het belangrijk niet te zwijgen.

Eén op de twintig ouderen krijgt te maken krijgt met mishandeling. Bij mensen met dementie is dat zelfs één op de tien. 'Het aantal mishandelingen is de laatste jaren niet toegenomen, maar er is meer bewustwording en bekendheid gekomen over dit onderwerp', zegt Anja Hoekstra, casemanager dementie bij Evean regio Zaanstreek/Waterland.

Meer aandacht

De casemanager is sinds vijftien jaar lid van de Werkgroep Ouderenmishandeling en betrokken bij advies- en meldcentrum Veilig Thuis. Ze geeft workshops aan zorgprofessionals over ouderenmishandeling. De toenemende aandacht voor dit onderwerp kun je volgens haar vergelijken met de #MeToo-beweging. 'Bij misbruik en mishandeling wordt niet meer de andere kant opgekeken. In de zorg bijvoorbeeld zijn medewerkers zich tegenwoordig erg bewust van voorkoming van grensoverschrijdend gedrag.'

Risicofactoren

Er zijn meerdere factoren die het risico op mishandeling vergroten: afhankelijkheid, kwetsbaarheid, ongelijke machtsverhouding, sociaal isolement, loyaliteit tegenover de ander, persoonlijke problemen van een familielid, gezinsnormen en overbelasting van mantelzorger. Bij mensen met dementie zijn veel van die risicofactoren aanwezig. Anja Hoekstra: 'Dikwijls zijn daders overbelaste en oververmoeide mantelzorgers en is er sprake van onmacht. Een paar jaar geleden was in het nieuws dat een man zijn vrouw met dementie steeds vastbond aan de verwarming als hij wegging. Dat was verschrikkelijk voor die vrouw en dat valt zeker onder ouderenmishandeling. Maar was die man slecht? Ik denk het niet. Hij wist alleen geen andere oplossing en had zelf hulp nodig.'

Gewoonte

Bovendien hebben mensen niet altijd door dat ze een grens overgaan. 'Het kan bijvoorbeeld een gewoonte worden om je partner met dementie boos aan te spreken of te zeggen dat hij of zij stom is. Stelselmatig vernederen is ouderenmishandeling, al bedoelt iemand het misschien niet zo.'

Leeggeplunderde bankrekening

Een andere veel voorkomende vorm van ouderenmishandeling is financieel misbruik en uitbuiting. 'In dat geval is de dader dikwijls een kind met geldproblemen. Als de dader niet te hebberig wordt, blijft deze vorm van diefstal onopgemerkt. Het valt anderen pas op als de huur of het water niet meer betaald wordt doordat de bankrekening leeggeplunderd is.'

Praten

Wat doe je als je vermoedt dat een oudere met dementie mishandeld of uitgebuit wordt? Anja Hoekstra is daar heel duidelijk over: 'Praat erover! Eerst met het slachtoffer. Vraag laagdrempelig hoe het gaat. Uit je zorgen. Daar neemt niemand aanstoot aan. Neutrale vragen nodigen uit om meer te vertellen.' Hoekstra adviseert ook om met de eventuele dader te praten zonder aanvallend of veroordelend te zijn. 'Behalve vragen wat er aan de hand is, kun je je hulp aanbieden om de situatie te veranderen'.
Als je zelf uit onmacht je naaste met dementie wel eens een klap geeft of vastbindt, ga dan ook praten. Met je huisarts, casemanager of maatschappelijk werk. Blijf er in ieder geval niet alleen mee rondlopen, maar zoek hulp.

Mishandeling stoppen

Als een gesprek met slachtoffer en dader onmogelijk is, raadt Hoekstra aan om contact te zoeken met een zorgprofessional. Dat kan de huisarts of casemanager zijn. Het is ook mogelijk een melding te doen bij adviescentrum Veilig Thuis. 'Zij onderzoeken wat er aan de hand is en zoeken een oplossing. Het is zo belangrijk dat de mishandeling stopt. Want geloof me, niet alleen het slachtoffer lijdt onder het misbruik, de dader lijdt dikwijls net zo zeer.''

Zo herkent u mishandeling

Lichamelijke signalen

- Onverklaarbare breuken
- Striemen aan polsen of enkels (vastbinden aan stoel of bed)
- Zwellingen of brandwonden
-Doorligplekken
- Uitdroging
- Ondervoeding
- Diarree
- Verstopping
- Verstuikingen en lichamelijke vervuiling

Psychische signalen

- Veranderend gedrag: angst, woede, verdriet of apathie
- Voortdurende inperking vrijheid en privacy door ander
- Stelselmatig beledigen en kleineren door ander
-Psychische verwaarlozing (negeren, volledig ontbreken van genegenheid en ondersteuning)

Verwaarlozing:

- Lege ijskast
- Ondervoeding
- Vervuiling kleding en huis
- Opzettelijk en structureel geen, te veel of te weinig medicijnen toedienen
- Dragen van te dikke, te dunne of kapotte kleding

Financiële uitbuiting/financieel misbruik

- Problemen met betalen van rekeningen
- Geleidelijk verdwijnen van geld en voorwerpen uit huis slachtoffer

Seksueel misbruik

- Bloedingen en wonden bij genitalia
- Slachtoffer wil niet meer aangeraakt worden
- Onrust
- Slaapproblemen

(Bron Movisie 2015)

Hier krijgt u advies en informatie
Veilig Thuis Noord-Holland Noord, advies- en meldpunt huiselijk geweld
Hertog Aalbrechtweg 5, Alkmaar
Telefoon: 088 – 01 00 502
info@vtnhn.nl

< Terug naar home

Deel deze pagina