Print deze pagina
Moe door mantelzorg? Dit kun je ertegen doen
Veel mantelzorgers van mensen met dementie hebben last van moeheid en overbelasting. ‘Het vermoeiendste is dat ik mijn zorgen niet van me af kan zetten’, vertelt mantelzorger Marry Oliemans. Maak daarom vaker gebruik van de ondersteuning die er is, adviseert wijkverpleegkundige Tamara van Veldhoven.
‘Ik ga ermee naar bed en sta ermee op’, vertelt Marry Oliemans. Haar moeder heeft dementie, woont zelfstandig in Opmeer en gaat viermaal per week naar de dagbesteding. ‘Hoewel ik maar tweemaal per week bij haar langs ga, ben ik in mijn hoofd constant met haar bezig. Ook omdat er elke dag iets kan gebeuren. Laatst ging mijn moeder zonder warme kleding de vrieskou in. Het grootste dilemma vind ik dat ik haar niet tegen zichzelf kan beschermen.’ Het gevolg: Oliemans voelt zich vaak moe. Na een bezoek aan haar moeder is ze de hele middag uitgeteld.
Overbelasting
Tamara van Veldhoven, wijkverpleegkundige bij Wilgaerden Leekerweide Groep, ziet vaker mantelzorgers kampen met grote vermoeidheid. ‘Uiteindelijk raken ze allemaal overbelast. Vaak zetten ze alles aan de kant voor die ander en vergeten ze zichzelf daarbij compleet. Dat eist na een tijdje toch zijn tol.’ Risicofactoren voor overbelasting zijn: samenwonen met de zorgvrager, dag en nacht zorg geven en langdurig mantelzorger zijn.
Rol geven
Maar ook als de partner of het familielid met dementie naar een verzorgingstehuis gaat, blijven de zorgen soms. Dat komt doordat mantelzorgers geestelijk ‘meegaan’ naar het tehuis, vertelt Van Veldhoven. ‘Ze kunnen hun naaste moeilijk loslaten.’ Daarom nodigen haar collega’s wel eens mantelzorgers uit om op zaterdagochtend te komen helpen met het wassen, aan- en uitkleden en ontbijten. ‘Zo kunnen ze hun partner helpen, maar houden ze hun nachtrust. Mantelzorgers zijn de experts wat betreft de verzorging van hun naaste. Geef ze een rol die daarbij past, laat de basale zorg over aan mensen van het verpleeghuis.’
Dagopvang en respijtzorg
Gelukkig is er ook iets aan dreigende oververmoeidheid te doen. Allereerst kunnen lotgenotengroepen van Alzheimer Nederland, waar mantelzorgers elkaar onderling steunen, verlichting geven. Voor wie even ‘mantelzorgpauze’ nodig heeft, is dagopvang de bekendste optie: gespecialiseerde opvang voor mensen met dementie. Wel kan het soms lang duren voor mantelzorgers de knoop doorhakken. Veldhoven: ‘Dat gebeurt vaak pas als de huisarts zegt: laten we het ook even over ú hebben.’ Van respijtzorg, waarbij degene met dementie een nachtje uit logeren gaat in een zorginstelling, wordt nog weinig gebruik gemaakt, merkt de wijkverpleegkundige. ‘Bijna alleen in noodgevallen. Terwijl het zo goed kan uitpakken. Ik heb wel eens meegemaakt dat iemand met dementie na een nachtje zei: ik zit hier eigenlijk ook wel lekker.’
Gezelligheid aan huis
Mensen die thuis wonen, kunnen daarnaast via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) van de gemeente een beroep doen op individuele begeleiding. Een begeleider komt degene met dementie gezelschap houden, zodat de mantelzorger tijd voor zichzelf heeft. Van Veldhoven raadt daarnaast vaak de inzet van vrijwilligers aan. ‘In onze regio hebben we in Opmeer Raad en Daad, met vrijwilligers die gespecialiseerd zijn in dementie. Dan komt een dorpsgenoot bij je langs, bijvoorbeeld om je partner naar de dagopvang of het ziekenhuis te rijden, of om iets gezelligs te doen. Het is heel informeel; dat er hulp nodig is, kan onbenoemd blijven.’
Leefstijlmonitoring
Een heel andere manier om mantelzorgers meer gemoedsrust te geven wanneer hun naaste thuis woont, is leefstijlmonitoring. Met technische middelen kunnen zij, soms in samenwerking met de thuiszorg, via een app op de mobiele telefoon het leefpatroon van de ander in de gaten houden. ‘Daarmee kun je zien: hoe slaapt mijn moeder ’s nachts, eet ze regelmatig?’, zegt Van Veldhoven. ‘Het zijn patronen, geen incidenten waar je meteen iets mee moet.’ Uit recent onderzoek naar leefstijlmonitoring onder ouderen in Friesland, blijkt dat de ervaringen positief zijn: gebruikers vonden leefstijlmonitoring een goed hulpmiddel om een oogje in het zeil te houden bij iemand met dementie, zonder gebruik te maken van camera’s.
Verhaal kwijt
Van Veldhoven raadt mantelzorgers aan om elke strohalm die wat verlichting kan geven, aan te pakken. Marrie Oliemans is blij met de dagopvang voor haar moeder, maar voor lotgenotencontact heeft ze voorlopig geen energie. Wel is ze zich ervan bewust dat praten met anderen je zorgen kan relativeren. ‘Als de overbuurvrouw op de koffie komt, kan ik mijn verhaal even kwijt. Of ik maak aan de telefoon met een vriendin tragikomische grapjes over wat ik nú weer met mijn moeder heb meegemaakt. Mijn dochter zegt wel eens, als ik me niet lekker voel: sla maar een keer over, ik ga wel. Zo wisselen mijn dochters en ik elkaar een beetje af.’
Meer over hulp bij mantelzorg
Lotgenotengroepen Alzheimer Nederland:
- Vind hulp in uw buurt op Wegwijzerdementie (zoek bij Aanbod op 'Logeervoorzieningen' of op 'Dagbesteding of ontmoetingscentrum'.