Print deze pagina

Dwalen

Bernadette Tijssens is mantelzorger van haar moeder, die dementie heeft. Bernadettes ouders wonen in een zorgcentrum in Alkmaar.

Dwalen is een ander woord voor dolen, zwerven, rondgaan zonder doel, maar ook zwalken en zwieren. Bij dementie lijkt dwalen soms zo'n negatieve klank te hebben, te krijgen. Gek eigenlijk, als je bedenkt hoe heerlijk het kan zijn om te dwalen door plekken die je nog niet kent. Als je daarbij dan ook nog even kunt zwieren en mag zwalken, voel je je misschien niet zozeer een dolende geest maar een vrije zwerver.

Altijd al een dwaler

Mijn moeder is een dwaler. Altijd al geweest? In de traditionele zin van het woord betwijfel ik dat. Er waren voldoende taken en bezigheden die haar op haar liefste plek hielden. Thuis! In een andere dimensie van het woord zal ik direct zeggen: ja, mijn moeder is een dwaler. En aangezien ik het stigma dementie graag mag inwisselen voor het woord dimensie, doe ik dat met plezier. Mijn vertaling van dwalen is dan niet alleen rondlopen zonder doel, maar krijgt meerdere dimensies.

Nooit stil zitten

Dwalen staat dan voor bewegen in de ruimste zin van het woord. Bezig zijn, nooit stil zitten. Als moeder van een groot gezin, in een traditionele rol, is er ook weinig ruimte om stil te zitten. Als de was klaar is, moeten de aardappels geschild, de tafel gedekt, het eten gekookt, de afwas gedaan. Praktische zaken, die zo lang een rol speelden in het leven van mijn moeder dat de bewegingen met haar vergroeid zijn.

Vrij dwalen

Daarnaast huist er nog een romantischer variant van de dwaler in mijn moeder. De kunstenaar! Toen wij, zeven kinderen, redelijk zelfstandig waren, gaf mijn moeder ruimte aan haar verlangen om te schilderen. Honderden schilderijen produceerde zij. Niet nageschilderd van plaatjes, maar gemaakt vanuit de beelden die in haar geheugen waren opgeslagen. Mogelijk doordat zij vrij wist te dwalen in haar geest, fantaseerde hoe het was en de beelden naar het doek vertaalde.

Dichte deuren

Mijn lieve zwervende moeder woont nog niet zo lang op een gesloten afdeling van het verzorgingshuis. De zorg is liefdevol, absoluut! Groot nadeel: de deuren zijn dicht, er ontbreekt een doolhof, een zwier- of zwalkplek en de keukens in de kamers hebben plaatsgemaakt voor kasten. (Wie is er zo dom geweest?) Hoe moet je dan nog scharrelen? De gang naar het aanrecht maken om even af te wassen? Als je je leven lang bezig hebt mogen zijn... Veiligheid of angst, daar is wat mij betreft te vaak verwarring over.

Aardappels schillen

Voor mijn moeder blijven zo slechts nog sukkeldrafjes over. Dagelijks nemen we haar bij toerbeurt mee, voordeel van een groot gezin. Lopen door hertenkampjes, oude straatjes, parkjes... En we laten haar bij ons thuis de aardappels schillen, bessen afhalen, sokken stoppen. Zo verlenen wij elkaar een dienst. Zij beweegt en wij hebben even rust.

Vrij in ruimte en tijd

Prachtige theorieën worden er bedacht. Via onderzoek ontdekken we dat bewegen erg goed is, belangrijk! Gelukkig dat er aandacht voor komt. Maar hoe slim zijn we eigenlijk?

Dwalen, ander woord voor bewegen. RUIMTE. Laten we vanuit een andere dimensie inzien, dat de dementerende al vrij is van ruimte en tijd, en wij nog ronddolen.