Bewegen is enorm belangrijk voor mensen met dementie. Het heeft niet alleen effect op het lichaam, maar ook op de hersenen. Daarom gaat dit themanummer van Familias over bewegen.
Vanwaar zoveel aandacht voor beweging?
Lichaamsbeweging is hard nodig voor mensen met dementie, maar schiet er vaak bij in. Bijvoorbeeld doordat dementie mensen onzeker, somber of passief maakt. Of doordat hun omgeving ze liever rustig laat zitten op hun stoel, waar ze niet kunnen verdwalen. Zowel thuis als in het verpleeghuis bewegen mensen met dementie vaak te weinig. En dat is slecht voor ze.
Waarom is bewegen zo belangrijk?
Mensen met dementie die lichamelijk actief blijven, gaan minder snel achteruit. Dat blijkt uit een onderzoek waarin patiënten met de ziekte van Alzheimer die regelmatig bewogen, werden vergeleken met een minder actieve groep. De actieve mensen bleven beter in staat hun normale dagelijkse activiteiten uit te voeren: opstaan, aankleden, lopen en naar de wc gaan.
Het verstand van gezonde ouderen verbetert door lichamelijke activiteit. Er loopt op dit moment een groot onderzoek of dat ook opgaat voor mensen met dementie.
Daarnaast lopen mensen die stilzitten meer kans op allerlei lichamelijke ongemakken. Zoals doorligplekken, incontinentie, verstopping, botontkalking, stijve gewrichten, hoge bloeddruk en diabetes. Ze vallen ook eerder.
Hoe kan lichamelijke actie de hersenen beïnvloeden?
Lichaamsbeweging is tegelijkertijd hersengymnastiek: beweging activeert dezelfde hersenverbindingen als verstandelijke taken. Door beweging verbetert de doorbloeding, met name van de zogeheten witte stof. Dit zijn de verbindingen in het brein waarmee we nieuwe informatie en signalen kunnen verwerken. Verder is beweging goed voor de neurotrofines, stofjes die de hersencellen voeden.
Hoeveel moet iemand met dementie bewegen?
De vuistregel voor 55-plussers is minstens een half uur matig intensieve beweging – vergelijkbaar met rustig fietsen – per dag. Bij voorkeur dagelijks, maar op zijn minst vijf dagen van de week. Meer mag natuurlijk ook.
Welke activiteiten zijn geschikt bij dementie?
Alles waar iemand plezier in heeft. Sportievelingen kunnen op diverse plaatsen in Noord-Holland-Noord terecht voor Bewegen op Maat. Dit zijn activiteiten speciaal voor mensen met dementie (zie artikel 'Fitnessen in je eigen tempo' in deze nieuwsbrief). Voor iemand die dat te druk vindt, zijn wandelen of fietsen prima mogelijkheden. Maar je kunt ook bezig zijn rond het huis, met bijvoorbeeld opruimen, koffie schenken of tuinieren (zie 'Ook tafeldekken is beweging'). Lukken bepaalde bezigheden niet meer, dan zijn er vaak oplossingen te bedenken. Misschien weet iemand niet meer wat er in de keuken allemaal moet gebeuren, maar kan hij wel een deeltaak doen (lees ook eerder artikel: 'Hulp bij dagelijkse hindernissen') Zulke klusjes zijn ook mogelijk in het verpleeghuis, naast de georganiseerde activiteiten die je daar hebt. Zelfs het kauwen van eten is overigens goed voor de hersenen. Het komt erop neer dat alles beter is dan stilzitten.
Krijg ik als mantelzorger hiermee een extra taak als beweegcoach?
De kans is groot dat de mantelzorg juist minder belastend wordt als uw naaste meer beweging krijgt. Mensen met dementie die overdag bewegen slapen 's nachts beter, voelen zich minder somber en hebben niet zoveel last van pijn en andere ongemakken. En een bezoek aan het verpleeghuis wordt vaak leuker als je samen iets doet. Kijk maar eens naar dit filmpjeover familieparticipatiein Zuyder Waert. Het is vooral een kwestie van omschakelen. Van bedenken en uitproberen wat uw naaste leuk vindt en nog kan. Uw casemanager kan daarbij ook helpen. Misschien krijgt u het zelfs iets minder druk doordat u kleine dingen kunt overlaten aan de ander. Als uw naaste ergens mee bezig is, heeft u even rust.
Meer weten over het effect van beweging op het geheugen?
Bekijk colleges van hoogleraar klinische neuropsychologie Erik Scherder.